صنایع دستی با پیشینه تاریخی خود به لحاظ جایگاهی که در فرهنگ و هنر ایران دارد، از کالاهای فرهنگی، هنری و صنعتی ارزشمند به شمار می‌رود. این تولیدات به دلیل نقش اساسی در تأمین معیشت مردم به‌ویژه برخی روستاییان و عشایر باید مورد توجه بیشتری قرار گیرند. کشور ما با توجه به ویژگی‌های خاص گردشگری و دارا بودن مقام اول از نظر تنوع صنایع‌دستی می‌تواند یکی از عمده‌ترین صادرکنندگان این‌گونه محصولات در جهان باشد. روز جهانی صنایع‌دستی، ۱۰ ژوئن هر سال مصادف با ۲۰ خرداد ماه در سراسر دنیا گرامی داشته می‌شود و فرصتی است برای توجه به فعالان و دست‌اندرکاران این عرصه.
- مشکلات نخ‌نما در بازار صنایع‌دستی اصفهان
شیرین شفیعی- اصفهان- خبرنگار:
رنگ‌هایی برگرفته از آسمان با نقش‌هایی از زمین پیوند می‌خورد تا پارچه‌های قلمکار، ظرف‌های میناکاری و مسی، خاتم‌کاری و ۱۹۶ محصول دیگر صنایع‌دستی اصفهان را بیاراید. از ۶۰۲ رشته صنایع‌دستی شناسایی شده در دنیا ۲۹۹ عنوان در ایران تولید می‌شود که ۱۹۶ رشته هنری سهم اصفهان است و این شهر را تا جایگاه یکی از اسطوره‌ها و قطب‌های اصلی تولید و عرضه صنایع‌دستی بالا برده اما حتی شهر خلاق جهان در تولید و فروش صنایع‌دستی نیز از آفت مشکلاتی مانند ضعف بازاریابی، رکود بازار و وجود دست‌سازه‌های تقلبی و کم‌کیفیت در امان نمانده است.
- تولید ۶۰ درصد صنایع‌دستی کشور در اصفهان
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان با اشاره به تولید ۶۰ درصد صنایع دستی کشور در استان می‌گوید: بیشتر کارگاه‌های تولیدی و فروشگاه‌های این صنایع در میدان نقش جهان اصفهان قرار گرفته و بیشترین حجم تولیدات نیز به رشته‌های قلمکاری، میناکاری، خاتم‌کاری، قلمزنی و کاشی سنتی مربوط می‌شود. «جعفر جعفرصالحی»، مهم‌ترین موضوع در بازار صنایع‌دستی را حوزه فروش می‌داند و توضیح می‌دهد: یکی از دغدغه‌های اصلی هنرمندان صنایع‌دستی فروش آثارشان است، همچنین مدتی قبل بعضی تولیدکنندگان با مشکل تهیه مواد اولیه روبه‌رو بودند که خوشبختانه با رایزنی‌های انجام شده، افرادی که در زمینه برنج و مس واسطه بودند از موضع خود پایین آمدند و قیمت‌ها به بازار اصلی نزدیک شد که این کمک بزرگی به تولیدکنندگان است.
او تامین بدون واسطه مواد اولیه و بسته‌بندی صنایع‌دستی را از دیگر نیازهای تولیدکنندگان معرفی می‌کند و می‌افزاید: یکی از مباحث مهم در زمینه صنایع‌دستی تولید با هدف است؛ یعنی تولید باید با برنامه باشد، نه کورکورانه. برای آموزش این موضوع کلاس‌های خاصی را در زمینۀ نیازسنجی پیش‌بینی کردیم و یک بانک اطلاعاتی برای شناخت علایق و سلایق ایجاد کردیم که هر یک از علاقه‌مندان به این حوزه می‌توانند به واحد بازرگانی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان مراجعه و اطلاعات لازم را از بازارهای هدف، طبق آنچه که اکنون موجود است، کسب کنند.
- دغدغه همیشگی بازار فروش
جعفرصالحی همچنین شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی را یکی از راه‌های فروش آثار هنرمندان صنایع‌دستی می‌داند و می‌گوید: فروش محصولات، همیشه یکی از دغدغه‌های اصلی هنرمندان بوده گرچه به‌تازگی بعضی شرکت‌ها در زمینه فروش صنایع‌دستی کار می‌کنند اما از این سو نیز باید هنرمندان از تولید بدون هدف دست بردارند و در زمینه طراحی سایت، بسته‌بندی مناسب، استفاده از کارشناس و بازاریاب برای شناخت بازار هزینه کنند، نه اینکه منتظر باشند تا دولت کاری انجام دهد. وظیفه دولت به مدیریت سیاست‌های کلان مانند مشکلات گمرک یا بیمه و صدور مجوزهای قانونی محدود می‌شود اما دولت در این زمینه تصدی‌گر نیست و فقط چارچوب، اصول و قواعد را تعیین می‌کند.
- هر کالایی مخاطبی دارد
معاون صنایع‌دستی استان اصفهان با اشاره به استانداردسازی نزدیک به ۱۲ رشته صنایع‌دستی اصفهان، یادآور می‌شود: در هر یک از این رشته‌ها برای تولید و ارائه آنها توسط واحد فنی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان با همراهی اداره استاندارد استان و با حضور پیشکسوتان، استاندارد و معیار و چارچوب سنجش تهیه شده است. با این وجود او می‌گوید: بازار همه نوع کالایی می‌طلبد به شرطی که اصول اولیه استاندارد آن کالا رعایت شده باشد. در بسیاری مواقع نمی‌توان خیلی سخت‌گیر بود چرا که هر جنسی مخاطب خاص خود را دارد، البته یگان حفاظت با همکاری اتاق اصناف و بازرسان اتحادیه، بازار را رصد می‌کنند تا در فاز اول مصنوعات خارجی به بازار ورود پیدا نکنند و در گام دوم برای صنایع‌دستی بی‌کیفیت فکری کنیم تا جلوگیری از عرضه این محصولات در بازار باعث شود کارگاه‌های تولیدی بازار خود را از دست بدهند و مجبور شوند به سمت کارهای باکیفیت پیش روند.
- گرانی مواد اولیه و قوانین دست‌وپاگیر
از سوی دیگر، «عباس شیردل» رئیس اتحادیه صنایع دستی استان اصفهان درباره مهم‌ترین مشکلات بازار این صنایع به همشهری می‌گوید: کمبود مواد اولیه و همچنین خلأ قوانین مناسب در زمینه تجارت، چه در حوزه صادرات و چه واردات و اینکه به‌روز نیستند از عمده مشکلات موجود در حوزه صنایع‌دستی است.
او با اشاره به افزایش هزینه‌های تولید به دلیل تورم و گرانی مواد اولیه می‌افزاید: متاسفانه در حالی که کارگاه‌های تولیدی با مشکل کمبود و گرانی مواد اولیه دست و پنجه نرم می‌کنند، وجود برخی قوانین دست‌وپاگیر مانند سخت‌گیری‌های مالیاتی و درخواست فاکتور خرید از تاجران برای موافقت با صادرات صنایع‌دستی مانند قلمزنی و میناکاری باعث می‌شود روز به روز تاجران کمتری برای فرستادن قانونی محصولات به بازارهای خارجی پیش‌قدم شوند و صادرات به شکل محدودتر یا چمدانی و غیرقانونی ادامه پیدا کند. شیردل که مشکلات اقتصادی جامعه را زمینه‌ساز کوچک‌تر شدن بازارهای داخلی صنایع‌دستی می‌داند، ادامه می‌دهد: شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی برای عرضه صنایع‌دستی نیز بسیار هزینه‌بَر شده و درست است که ارز می‌آورد اما با توجه به بالارفتن هزینه‌ها، دیگر رفتن به نمایشگاه‌های خارج از کشور مقرون به صرفه نیست، مگر اینکه فردی قراردادهای B to B (مدل تجارت به تجارت) داشته باشد که در مورد آن هم چون در کشور ما قیمت‌ها ثانیه‌ای است نمی‌توانیم در این نوع نیز قراردادهای پایداری داشته باشیم.
در کنار نوآوری، بسته‌بندی مناسب، بازاریابی و رعایت حقوق مصرف‌کننده، یکی از چالش‌های قدیمی بازار صنایع‌دستی کیفیت محصولات بوده که رئیس اتحادیه صنایع‌دستی اصفهان در این‌باره از صدور نشان مرغوبیت کالا و استاندارد برای ۶۴ مغازه در میدان نقش جهان اصفهان از سوی اتحادیه صنایع‌دستی و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان، خبر می‌دهد و می‌گوید: علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به سایت‌های مذکور از آدرس فروشگاه‌ها و اجناس موجود در آنها مطلع شوند. یقین داریم که افراد و علاقه‌مندان صنایع‌دستی مرغوب و استاندارد اصفهان از فروشگاه‌های معتبر خریداری می‌کنند تا به حفظ کیفیت بالا و استانداردهای لازم کمک کرده باشند. او همچنین اطمینان داد در زمینه بسته‌بندی صنایع‌دستی نیز اقداماتی در حال انجام است تا بسته‌بندی هم بتواند شامل استانداردها باشد و به فروش بیشتر و صادرات صنایع‌دستی بسته‌بندی استاندارد کمک کند.
- استارت‌آپ‌ها به کمک می‌آیند
«عباس شیردل»، رئیس اتحادیه صنایع‌دستی اصفهان درباره رکود سال گذشته بازار صنایع دستی، می‌گوید: خوشبختانه در نوروز امسال با استقبال خوبی از سوی مسافران روبه‌رو شدیم. اکنون نیز بیشتر تولیدات از طریق استارت‌آپ‌ها و فروشگاه‌های مجازی به فروش می‌رسد و می‌توان گفت که بازار با این روش‌ها در وضعیت نسبتا خوبی قرار دارد. او بازنگری در قوانین را شرط اصلی بازگشت رونق پایدار به بازار صنایع‌دستی اصفهان می‌داند و می‌گوید: نزدیک به ۳ هزار واحد تولیدی و فروش از سوی اتحادیه شناسایی و برای آنها جواز کسب صادر شده است اما تعداد زیادی از فعالان این عرصه نیز در واحدهای صنفی غیر تجاری مانند خانه‌ها فعالیت می‌کنند که از سوی میراث فرهنگی به آنها کارت شناسایی داده شده و با وجود همه مشکلات به‌ویژه خودتحریمی‌ها، اکنون تولید در کارگاه‌های استان اصفهان ادامه دارد و در صورت بازنگری در قوانین مالیاتی، بیمه‌ای و حتی گمرکی و حذف خودتحریمی‌ها می‌توان به رونق بیشتر بازار امیدوار بود.
- ضربه گرانی مواد اولیه به کیفیت صنایع دستی
غلامعلی فیض اللهی- استادکار هنر مینا و استاد دانشگاه هنر اصفهان:
بعضی از مشکلات به‌وجود آمده برای صنایع‌دستی کشور به هنرمندان و برخی نیز به دولت مربوط است. از یک سو هنرمندان در سال‌های گذشته کمتر به تولید صنایع‌دستی باکیفیت توجه کرده و نیازها و رضایت مشتری را کمتر مد نظر قرار داده‌اند و تنها به فکر فروش تولیدات خود بوده‌اند. آگاهی از نیاز بازار و سلایق مشتریان برای فروش صنایع‌دستی بسیار مهم است اما بسیاری از تولیدکنندگان صنایع‌دستی از بازارهای داخلی و خارجی و سلایق مشتریان شناخت ندارند.
از سوی دیگر مسئولان نیز در زمینه تبلیغات صنایع‌دستی و معرفی آنها به کشورهای خارجی کم‌کاری کرده‌اند که سفارتخانه‌ها و رایزنان فرهنگی ما در خارج از کشور باید در این زمینه بیشتر تلاش کنند. به نظر می‌رسد تصدی‌گری دولت در صنایع‌دستی به سود این رشته تمام شود چون تصدی‌گری دولت باعث خواهد شد واردات مواد مورد نیاز صنایع‌دستی افزایش یابد و این مواد با قیمت تعاونی در اختیار هنرمندان قرار گیرد اما اکنون هنرمندان باید مواد مورد نیاز خود را از بازار آزاد تامین کنند؛ به عبارت دیگر اگرچه منع تصدی‌گری دولت در دیگر بخش‌ها موجب تقویت بخش خصوصی می‌شود اما این رویکرد به صنایع‌دستی کمک نمی‌کند و به زیان این صنایع است بنابراین نگاه دولت باید این باشد که ساخت صنایع‌دستی هنر است و باید از هنرمندان حمایت شود.
حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی برای معرفی صنایع‌دستی و افزایش صادرات این صنایع یکی از راهکارهای موثر فروش بیشتر محصولات است. البته برای نفوذ به بازارهای جهانی از طریق ورود به نمایشگاه‌های بین‌المللی باید برنامه داشته باشیم اما در عمل، وجود قوانین سخت‌گیرانه عامل بازدارنده‌ای برای حضور هنرمندان در نمایشگاه‌های بین‌المللی شده، از جمله قوانین گمرکی که مانع حضور هنرمندان ایران در نمایشگاه‌های بین‌المللی می‌شود چراکه براساس قوانین موجود، گمرک در صورتی به هنرمندان اجازه خروج آثار برای شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی را می‌دهد که این اجناس به داخل کشور بازگردانده شود. به نظر می‌رسد دلیل به‌وجود آمدن این مشکل، شناخت نداشتن قانونگذاران و مسئولان گمرک از صنایع‌دستی بوده و تعجب‌آور است که از صادرات بخش بزرگی از تولیدات صنایع‌دستی به دلیل شناخت نداشتن مسئولان گمرک نسبت به این صنایع، جلوگیری می‌شود.
از سوی دیگر قرار گرفتن رشته‌های صنایع‌دستی در اتحادیه‌های دیگر صنوف نیز یک اشتباه بزرگ بوده چون برخی از اتحادیه‌هایی که صنایع‌دستی به آنها واگذار شده است نمی‌توانند درباره تولیدات این صنایع اظهارنظر کارشناسی کنند. در بعضی موارد این اتحادیه‌ها پس از بروز اختلاف برای نظر کارشناسی به اتحادیه صنایع‌دستی مراجعه کرده‌اند و معلوم نیست چگونه اتحادیه‌ای که نمی‌تواند درباره یک رشته صنایع‌دستی اظهار نظر کارشناسی داشته باشد به عنوان متولی این رشته در نظر گرفته شده است؟ در مجموع می‌توان گفت افزایش قیمت مواد اولیه، با کیفیت صنایع‌دستی ارتباط مستقیم دارد، کاهش صادرات صنایع دستی، تقاضا را کاهش می‌دهد و به دلیل اینکه قدرت خرید در داخل کم است، تولیدکننده مجبور است که قیمت را کاهش دهد. اگر تولیدکننده مواد اولیه را با قیمت بالا خریداری کرده باشد، کاهش قیمت محصول باعث می‌شود قیمت تمام‌شده تولید گران تمام شود. این روند موجب می‌شود تولیدکننده مجبور شود از مواد اولیه باکیفیت برای ساخت یک کالا استفاده نکند بنابراین تولید صنایع‌دستی باکیفیت کاهش می‌یابد.
- برند سازی؛ کلید رونق صنایع دستی
سارا گلابگیریان- یزد- خبرنگار:
صنعتگران یزدی صنایع‌دستی که روزگاری در داخل و خارج از کشور شهره بودند و حرف‌های بسیاری برای گفتن داشتند، این روزها نیازمند حمایت بیشتری هستند تا هنرهای خود را به بهترین نحو عرضه و آن را نسل به نسل منتقل کنند تا از بین نرود. یکی از مطالبات اصلی هنرمندان صنایع‌دستی استان قرار گرفتن تحت پوشش بیمه است، چراکه آنها در همه عمر توان تولید ندارند و برای آینده کاری خود نگران هستند.
با این تقاضا در حال حاضر تعداد هنرمندان صنایع‌دستی استان که تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند ۳ هزار نفر است در حالی که تقاضا برای پوشش بیمه‌ای بسیار بیش از این است. آنها حتی دغدغه‌های بسیاری در حوزه تولید صنایع‌دستی دارند و از مسئولان می‌خواهند فرصت مناسب برای آموزش شیوه تولید را به نسل‌های بعد فراهم کنند تا این صنایع‌دستی با رفتن استادکاران ماهر قدیمی، به فراموشی سپرده نشود. یکی دیگر از دغدغه‌های هنرمندان صنایع‌دستی یزد، تلاش برای عرضه مناسب محصول تولید شده در داخل و خارج از کشور است. برندسازی راهکار مناسبی در این حوزه است و صنعتگران در این حوزه چشم به تلاش مسئولان دوخته‌اند.
- درد دل‌های هنرمندان صنایع دستی
یکی از هنرمندان صنایع دستی یزد می‌گوید: بیمه شدن خواسته بزرگی برای هنرمندان صنایع‌دستی نیست. آنها با چنگ و دندان با یادگیری این هنرها، آن را نسل به نسل زنده نگه داشته‌اند و برای ادامه این روند به حمایت بیشتری نیاز دارند. «محمد رضوی» ادامه می‌دهد: اگر این حمایت برقرار نشود باتوجه به مشکلات بسیاری که در مسیر تولید صنایع‌دستی وجود دارد، علاقه‌ای به آموزش نسل به نسل صنایع‌دستی ایجاد نخواهد شد و بسیاری از این هنرها همچون حال حاضر به تاریخ می‌پیوندند و تنها نامی از آنها باقی می‌ماند. وی خواستار حمایت بیشتر مسئولان از صنعتگران می‌شود و می‌افزاید: صنایع‌دستی جزئی از فرهنگ و تاریخ است و باید مانند بناهای قدیمی مورد حفاظت قرار گیرد تا همچنان زنده بماند.
رضوی می‌گوید: صنایع‌دستی استان یزد حتی از مصرف داخل نیز فراتر رفته و یکی از مبادلات اصلی ایران در مسیر جاده ابریشم پارچه‌های یزدی است که بسیاری از آنها امروزه دیگر بافته نمی‌شوند. یکی دیگر از هنرمندان صنایع‌دستی استان تاکید می‌کند: در همه شهرستان‌های استان یزد صنعت دستیخاصی رونق داشته که می‌توان با برندسازی آنها این صنایع را در دنیا مطرح کرد. «مجتبی دهقان» ادامه می‌دهد: عمده صنایع دستی که از یزد به دنیا معرفی شده، منسوجات است، از این رو باید تعداد کارگاه‌های تولید منسوجات افزایش یابد و استادکاران قدیمی نیز مورد حمایت بیشتری قرار گیرند. وی با تقدیر از تلاش‌هایی که برای جهانی کردن زیلوی میبد اتفاق افتاد، اظهار می‌کند: این تلاش باید در حوزه سایر صنایع دستی استان نیز صورت گیرد تا هر شهرستان با برند خاص صنایع‌دستی به دنیا معرفی شود.
- حمایت بیمه‌ای از هنرمندان
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان یزد درباره حمایت از صنعتگران صنایع‌دستی می‌گوید: اینکه بخواهیم صرفا با کمک‌های دولتی صنایع‌دستی را رشد دهیم، حرف درستی نیست. «سید مصطفی فاطمی» ادامه می‌دهد: بخشی از این رشد دادن بسته به فعالیت و توانمندی هنرمندان است، اما برای تسهیل در عرضه و آموزش، اقدامات قابل توجهی صورت گرفته است. وی می‌افزاید: برای مثال در هر شهر از مراکز شهرستان‌ها یک بازارچه تولید و عرضه صنایع‌دستی در حال ایجاد است تا صنعتگران در این بازارچه‌ها متمرکز و به تولید و عرضه هنر خود مشغول شوند.
وی همچنین به اقدامات صورت گرفته برای عرضه صنایع‌دستی اشاره می‌کند و می‌افزاید: برگزاری نمایشگاه‌های متعدد برای معرفی محصولات صنایع‌دستی که عمدتا با هزینه کم و حتی رایگان برای صنعتگران برگزار می‌شود نیز فرصت مناسبی برای نمایش و عرصه محصولات است. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان به نقش دولت در آموزش این هنرها اشاره می‌کند و می‌گوید: آموزش تولید صنایع‌دستی نیز در حیطه وظایف اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان است. سعی کردیم آموزش را به سمتی ببریم که علاقه‌مندان بتوانند در آموزش‌های ابتدایی شرکت کنند و سپس نبوغ و خلاقیت خود را نشان دهند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان یزد درباره مطالبه اصلی هنرمندان صنایع‌دستی یعنی پوشش بیمه‌ای می‌گوید: در حوزه بیمه صنعتگران تلاش‌های بسیاری صورت گرفت که ماحصل آن بیمه شدن ۳ هزار صنعتگر یزدی در رشته‌های مختلف صنایع دستی است. وی تاکید می‌کند: توان ما بیش از این نیست. دولت باید هزینه‌هایی را برای پرداخت بیمه‌ها متحمل شود و این امکان در حاضر وجود ندارد. اگرچه تاکنون هنرمندان بسیاری بیمه شده‌اند اما درخواست‌هایی که برای بیمه شدن و صنعتگران علاقه‌مند وجود دارد، بسیار است. فاطمی می‌گوید: باید قبول که برای این کار محدودیت داریم و توانایی بیمه کردن افراد بیشتر را نداریم، اما طبیعی است که توقعات بیشتری در استان برای بیمه وجود دارد که آن را می‌پذیریم اما در این مسیر از تلاشی دریغ نکرده‌ایم.
- شهرت یزدی‌ها در تولید صنایع دستی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد اظهار می‌کند: استان یزد در حوزه صنایع‌دستی بسیار مشهور است و گذشته پر افتخاری دارد. اگر نسبت به گذشته دور نگاه کنیم در حال حاضر وضعیت خوب نیست. وی می‌افزاید: یزد در حوزه تولید انواع دست‌بافته‌هاو پارچه‌ها نه‌تنها در ایران، بلکه در دنیا سرآمد بوده است. پارچه لباس افراد بزرگ از جمله پاپ و امپراطور چین نیز با پارچه‌های یزدی به‌ویژه پارچه‌های طراحی شده به دست «غیاث‌الدین نقشبند یزدی» تولید می‌شده است.
فاطمی اشاره می‌کند: در گذشته پارچه‌هایی از جمله ترمه، زری، دارایی و حتی مخمل را در یزد تولید می‌کرده‌اند و این هنر محل ارتزاق بسیاری از خانواده‌های یزدی بوده است. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان یزد می‌گوید: در گذشته خانواده‌های زیادی در این حوزه کار می‌کردند و در اکثر خانه‌های یزدی کارگاه پارچه‌بافی وجود داشت که این فناوری نسل به نسل منتقل می‌شد. وی می‌افزاید: امروز با ماشینی شدن تولید منسوجات، شیوه تولید دستی این منسوجات منسوخ شده است اما به دنبال احیای کارگاه‌های دستی تولید منسوجات یزدی هستیم. فاطمی اضافه می‌کند: تلاش کردیم که برخی از دستگاه‌ها را دوباره احیا کنیم اما تعداد بافندگان آن محدود است و باید به آموزش بیشتر توجه شود.
وی یکی از اقدامات اساسی برای احیای هنرهای دستی یزد را افزایش کارگاه‌های تولید صنایع دستی اعلام می‌کند و می‌افزاید: تعداد کارگاه‌ها در بافت تاریخی افزایش یافته است و قرار شده برخی از خانه‌هایی که برای ایجاد اقامتگاه‌های سنتی در نظر گرفته شده بود، با اصرار صندوق حفظ و احیا، به کارگاه‌هایی برای تولید و عرضه صنایع‌دستی اختصاص یابد و از این جمله می‌توان به «خانه حیران» اشاره کرد.
- ضرورت احیای کارگاه‌های تولید پارچه
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد همچنین به جایگاه استان در تولید مفروشات دستی اشاره می‌کند و فرش اردکان یا زیلوی میبد را در این زمینه مثال می‌آورد. وی می‌افزاید: البته هر شهرستان استان دارای صنایع‌دستی خاصی است که هرکدام حرف‌ها برای گفتن دارند. از این جمله می‌توان به نمدمالی در ابرکوه، حصیربافی در بافق، سفال در میبد و گیوه‌بافی در مهریز و تفت اشاره کرد. مدیرکل میراث فرهنگی یزد همچنین به جایگاه استان در حوزه تولید زیورآلات سنتی اشاره می‌کند و می‌افزاید: یزدی‌ها هم به‌عنوان ابزارهای کاربردی و هم زیورآلات، از مس، طلا و نقره تولیدات قابل تحسینی داشته‌اند. وی به سنگ‌تراشی در مهریز اشاره می‌کند و می‌گوید: سنگ‌تراشی در مهریز مشهور بوده است؛ مثل سازه‌های سنگی بزرگ از جمله سنگ‌های ساختمانی و سنگ‌های آسیاب و سپس دیگ‌های سنگی که در ابعاد کوچک‌تر تولید می‌شد و در ادامه نیز در تولید سنگ‌های تزئینی دنبال شد.
فاطمی به ظرفیت یزد برای برندسازی جهانی در حوزه زیورآلات سنتی اشاره می‌کند و می‌گوید: با این ظرفیت می‌توان یزد را در حوزه زیورآلات سنتی هم در دنیا معرفی کرد. از این‌رو پرونده برند جهانی آن در دست تکمیل است تا به سازمان میراث فرهنگی کشور و سپس شورای جهانی صنایع دستی ارسال شود همچنین از رئیس منطقه آسیا و اقیانوسیه شورا برای بازدید اولیه کارگاه‌های تولید زیورآلات سنتی دعوت به‌عمل آمده است.
- تلاش برای تجاری‌سازی
تجاری‌سازی محصولات به‌وسیله طراحی برند در عرضه صنایع دستی در داخل و خارج کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است، کما اینکه هنوز بسیاری از صنایع دستی با برندی غیر از تولیدکننده در حال عرضه است. استان یزد در تولید صنایع‌دستی از استان‌های بنام در کشور و تا حدودی در دنیا است. ثبت جهانی برند زیلو برای میبدی‌ها خود موید جایگاه والای استان در حوزه صنایع‌دستی است. این برندسازی می‌تواند مشمول دست‌ساخته‌های بسیاری از جمله منسوجات نساجی، سفال و سرامیک، مفروشات و زیورآلات سنتی باشد. در ادامه گفت‌وگوی روزنامه همشهری را با «محمدرضا دهقان‌مهرجردی» معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان درباره اقدامات انجام شده در زمینه برندسازی صنایع‌دستی می‌خوانید.
- چه اقداماتی برای برندسازی صنایع استان انجام شده است؟
از زمان حضورم در این مسئولیت، تلاش کردم محصولات صنایع‌دستی یزد را برندسازی کنم که دستاورد آن جهانی شدن زیلوی میبد بود. جهانی کردن زیورآلات سنتی به عنوان دومین هدف برای جهانی شدن مد نظر است. با توجه به اینکه حداکثر در هر سال می‌توان یک شهر را برای تبدیل شدن به برند جهانی صنایع‌دستی معرفی کرد، انتخاب یک شهر دیگر از استان یزد دشوار است اما این روند را ادامه خواهیم داد.
- در زمینه دست‌بافته‌های سنتی در یزد چه کارهایی صورت گرفته است؟
تلاش کردیم پرونده‌ای را برای دست‌بافته‌های سنتی تشکیل دهیم و به دلیل کاهش نقش پارچه‌های سنتی در اقتصاد شهر که بسیار کمرنگ شده است، تلاش می‌کنیم این هنر احیا شود. برای تحقق این مهم کارگاه‌های منسوجات باید نقش پررنگ در اقتصاد شهر داشته باشند، از این رو در تلاش هستیم که تعداد کارگاه‌های تولید منسوجات را افزایش دهیم.
نظر شما